Gałązczyce

Kościół p.w. Matki Bożej Królowej Świata i św. Marcina

Miejscowość wspomniana w Liber fundationis w 1305 r., kościół wzmiankowany 1376 r., wybudowany na pocz. XIV w., obecny z 1688 r., uszkodzony 1945 r., odnawiany w 1954 r. i 1962 r., bez wyraźnych cech stylowych. Za: Od połowy XIV w. do sekularyzacji posiadłości kościelnych w 1810 r. Gałązczyce leżały na obrzeżach obszaru stanowiącego świeckie władztwo biskupstwa wrocławskiego (księstwo grodkowskie od 1383 r.). Miejscowe dobra należały od średniowiecza do przedstawicieli rodu von Seydlitz, który związku z antyhabsburską postawą w okresie wojny trzydziestoletniej (1618-1648) dobra te utracił na rzecz biskupstwa wrocławskiego. W drugiej połowie XVIII w. Gałązczyce znajdowały się w posiadaniu przedstawicieli brandenburskiej rodziny von Bardeleben. Po sekularyzacji posiadłości kościelnych w 1810 r. dobra biskupstwa wrocławskiego zostały sprzedane przez państwo pruskie w ręce prywatne. Kolejnymi właścicielami dóbr gałążczyckich byli m. in. niejaki Hoffmann (1820 r.), porucznik Friedrich Grosser (1845 r.) i Hans von Schaffgotsch (1891 r.), a ostatnim prywatnym właścicielem był do II wojny światowej dr Johann Francken-Sierstorpff. Nad wsią góruje widoczna z daleka sylwetka kościoła parafialnego pw. św. Marcina, usytuowanego w centralnym punkcie miejscowości. Istniał przypuszczalnie już około 1300 r., a najstarsza zachowana wzmianka na jego temat pochodzi z 1376 r. W 1605 r. zbudowano nową świątynię, zachowując przy tym mury starszego prezbiterium. Kościół został wówczas inkastelowany (ufortyfikowany) poprzez otoczenie go kamiennym murem cmentarnym o charakterze obronnym. W 1688 r. kościół został gruntownie odnowiony lub przebudowany. Kolejną przebudowę świątyni przeprowadzono w XX w. (dobudowa wieży i zachodniej części nawy).
Zabytkowe wyposażenie wnętrza świątyni obejmuje kamienną chrzcielnicę z XVI/XVII w., kamienną kropielnicę z początku XVII w. (przypuszczalnie), dwie rzeźby (św. Barbary i św. Piotra), obraz malowany na drzewie z XVIII w. oraz ludowy krucyfiks. W zewnętrzne ściany kościoła wmurowanych jest siedem renesansowych płyt nagrobnych z płaskorzeźbionymi postaciami zmarłych i kartuszami herbowymi (przypuszczalnie Barbara von Seydlitz ur. Pogarell, dwaj rycerze z rodu von Dreck, czworo dzieci). Nagrobki te pochodzą z końca XVI lub początku XVII w. Ósma płyta nagrobna, pochodząca z początku XVII w., ma charakter inskrypcyjny (z zatynkowanym napisem).

• Tekst pochodzi z portalu Wratislaviae Amici

Opis w opracowaniu Hansa Lutscha

• 7 Grabsteine mit den Figuren der Verstorbenen in Lebensgröße für die Familie Seidlitz, mehrere Ritter - einer vor dem Crucifix knieend -, eine Frau uud mehrere Kinder. Verwittert.

Płyty nagrobne rodziny von Seidlitz

               

W zaułku na murze kościelnym znajdujemy siedem płyt nagrobnych z rodziny von Seidlitz, z czego trzy dotyczą dorosłych a mianowicie Melchiora von Seidlitz i jego żony Barbary zd. von Pogarell oraz bezimiennego rycerza. Obok są cztery płyty dzieci z rodziny von Seidlitz, lecz nie są to dzieci wyżej wymienionych osób, na co wskazują herby znajdujące się na płytach.

Płyta nagrobna Melchiora von Seidlitz

               

Płyta nagrobna Melchiora von Seidlitz z Mikołajowej w stroju rycerskim, zmarłego pod koniec XVI wieku

. . . . . IST IN GOT SELIG ENTSCHLAFEN DER EDLE GESTRENGE ERNVESTE VND WOLBENAMBTEN HERR MELCHIOR . . . . . AVF NICKLASDORF SEINES . . . . FROLICHE AVFFERSTEVNG . . . . LEIHEN WOLLE

Płyta nagrobna Barbary von Seidlitz

               

Płyta nagrobna Barbary von Seidlitz zd. von Pogarel, żony Melchiora von Seidlitz z Mikołajowej, zmarłej także pod koniec XVI wieku w wieku 50 lat. U góry znajdują się herby rodzin von Pogarel oraz von Nimitz.

. . . . . EDLE VN ERENTVGENTREICHE . . . BARBARA G. POGERELLEN WEILANT DES EDLEN GESTRENGE ERENVESTE WOLBENAMBTE MELCHIOR . . . . . . . EHLICHE HAVSFRAV 50 IAR ALTER . . . . GOT WOLIRE . . . . FROLICHE AV . . . . . .

Płyta nagrobna rycerza z rodu von Seidlitz

Jest to nagrobek rycerza z rodu von Dresk, z 2 połowy XVI w., znajdujący się na zewnętrznej ścianie kościoła w Gałązczycach (pow. grodkowski) wykonany przez mistrza czeskiego (?). Brak inskrypcji, jak również zatarcie rzeźbiarskiej faktury pozwalają tylko bardzo hipotetycznie powiązać ten zabytek z zespołem importów czeskich, równocześnie jednak nie można wykluczyć związków z nagrobkiem Haunolda w kościele Sw. Elżbiety we Wrocławiu. W celu wypełnienia i zrównoważenia kompozycji za postacią Haunolda, w lewym górnym narożu, pojawiają się obłoki, za Dreskiem natomiast - bardziej symbolicznie niż krajobrazowo rozumiane drzewo, na którym wisi tarcza z herbem. Za czeskim pochodzeniem przemawia natomiast: brak inskrypcji w obrzeżu (mieściła się niewątpliwie na nie istniejącej obecnie tablicy nad płytą), włoski wykrój tarczy herbowej pozbawionej labrów i klejnotu, wreszcie podobieństwo w ustawieniu rycerza, rozmieszczeniu fragmentów uzbrojenia i ukształtowaniu krucyfiksu do analogicznych elementów płyt z Włodzienina. Akcentem natomiast zupełnie nowym jest w płycie rycerza von Dresk zarzucenie czysto dewocyjnego ujęcia postaci zmarłego, który klęcząc bokiem do widza, zwraca się doń twarzą, bardziej „pozując do portretu" niż oddając się modlitwie.

• Zdjęcie oraz tekst pochodzą z Rocznika Sztuki Śląskiej nr 7 - Wrocław 1970 - Tadeusz Chrzanowski - Płyty nagrobne z postaciami na Śląsku Opolskim w XVI-XVIII wieku.

               

Płyta nagrobna z II połowy XVI wieku rycerza z rodziny von Seidlitz.
Z przykrością stwierdzam, że pan Tadeusz Chrzanowski dużo się napisał ale się nie popisał, gdyż jakby tylko zajrzał do opracowania Lutscha, to by wiedział, że wszystkie płyty należą do jednej rodziny czyli von Seidlitz. Zresztą można to stwierdzić po częściowo zachowanych opisach, ale przede wszystkim po herbach znajdujących się obok postaci zmarłych.

Płyta nagrobna chłopca z rodziny von Seidlitz

               

Płyta nagrobna chłopca z rodziny von Seidlitz lecz nie jest on synem Barbary i Melchiora o czym świadczą herby rodowe. Płyta pochodzi z XVI wieku i jest bardzo zniszczona.

Płyta nagrobna Christopha von Seidlitz † 1599

Płyta nagrobna Christopha von Seidlitz, zmarłego 23 sierpnia 1599 roku. Nie jest on także synem Barbary i Melchiora.

Płyta nagrobna niemowląt z rodziny von Seidlitz

Płyta nagrobna dwójki niemowląt z rodziny von Seidlitz, zmarłych w XVI wieku. Nie są one dziećmi Barbary i Melchiora.

Płyta Ngrobna NN dziewczynki

Płyta nagrobna NN dziewczynki, zmarłej w XVI wieku. Jest ona bardzo zniszczona.

Płyta pamiątkowa

Płyta pamiątkowa z XVI wieku na ścianie kościoła.

Nagrobek Ellen White † 1937

Fragment nagrobka panny Ellen White, urodzonej w Londynie 8 marca 1854 roku a zmarłej we Wrocławiu 26 października 1937 roku

Hier ruht in Gott
Miss Ellen White
geb, zu London
am 8. 3. 1854.
gest. zu Breslau
am 26. 10. 1937.

Płyta nagrobna Karla Klementaina † 1924

Płyta nagrobna prałata Karla Klementaina, pronotariusza apostolskiego, urodzonego 3 kwietnia 1848 roku a zmarłego 10 czerwca 1924 roku w Gałązczycach.

Tablica pamiątkowa

Tablica pamiątkowa poświęcona ks. Stefanowi Kumor.